Het toevoegen van een wittebloedcellenstimulator (GM-CSF) aan ipilimumab geeft significant langere overleving bij gemetastaseerd melanoom
Uit nieuwe fase II data blijkt dat het toevoegen van GM-CSF, een stimulator van witte bloedcellen, aan ipilimumab zorgt voor een significante levensverlenging bij patiënten met gemetastaseerd melanoom. Meer dan tweederde van de patiënten die in de studie werden behandeld met de combinatie van GM-CSF en ipilimumab was na 1 jaar nog in leven. Bij patiënten die enkel ipilimumab kregen toegediend was dit de helft. Bovendien bleek de combinatie van beide middelen ook veiliger te zijn dan ipilimumab monotherapie.
Het antitumorale effect van zowel ipilimumab als GM-CSF is gebaseerd op een activatie van het immuunsysteem. Ipilimumab is een geneesmiddel dat gericht is tegen CTLA-4, een eiwit dat witte bloedcellen in een inactieve toestand houdt. GM-CSF daarentegen is een groeifactor die frequent wordt gebruikt om het aantal bloedcellen te verhogen na chemotherapie of na een stamceltransplantatie. In de gepresenteerde fase II studie werd nagegaan of systemische toediening van GM-CSF synergistische effecten heeft met de CTLA-4 blokkade door ipilimumab.
In de studie werden 245 patiënten met gemetastaseerd melanoom, die niet meer dan 1 eerdere behandeling ondergingen, gerandomiseerd tussen een behandeling met ipilimumab plus GM-CSF (10 mg/kg q3 weken i.v. x 4 gevolgd door q12 weken plus GM-CSF 250 μg s.c. op dag 1-14 van 21-daagse cycli) of een behandeling met monotherapie ipilimumab (10 mg/kg q3 weken i.v. x 4 gevolgd door q12 weken).
Na een mediane opvolging van 13,3 maanden stelde men vergelijkbare percentages voor de afname in tumorgrootte vast in beide armen (11% voor de combinatie vs. 14% voor ipilimumab monotherapie). Uit de analyse van data voor het primaire eindpunt (totale overleving, ‘overall survival’, OS) bleek dat de combinatiebehandeling geassocieerd was met een significant langere OS in vergelijking met ipilimumab monotherapie. Zo bleek dat na 1 jaar therapie, 68,9% van de patiënten in de combinatiearm nog in leven was in vergelijking met 52,9% van de patiënten die enkel ipilimumab kregen. Uit de OS-analyse bleek dat patiënten die de combinatie kregen 35% minder risico hadden om te overlijden dan patiënten in de ipilimumab-arm.
Bovendien stelde men vast dat de combinatie van GM-CSF met ipilimumab geassocieerd was met minder ernstige neveneffecten in vergelijking met ipilimumab monotherapie. De meest significante verschillen stelde men vast voor long- en gastrointestinale toxiciteit. In de combinatie-arm traden twee overlijdensgevallen op die mogelijk verband hielden met de behandeling in vergelijking met zeven overlijdensgevallen in de ipilimumab-arm.
Uit de gepresenteerde data blijkt, aldus de onderzoekers, dat GM-CSF zowel de effectiviteit als de veiligheid verbetert van ipilimumab immunotherapie. Zo bouwt deze studie verder op de recent geboekte vooruitgang in de behandeling van gemetastaseerd melanoom, waar tot voor kort erg weinig therapeutische opties voor beschikbaar waren.
Referentie
F.S. Hodi, S. Lee, D. McDermott et al. Multicenter, randomized phase II trial of GM-CSF (GM) plus ipilimumab (Ipi) versus ipi alone in metastatic melanoma: E1608. J Clin Oncol 2013;31:abstr. CRA9007.
